Układ oddechowo słuchowy młodego organizmu jest niezwykle wrażliwy na infekcje i wady anatomiczne. Kontrole u laryngologa to ważny element opieki medycznej nad dziećmi. Maluchy nie zawsze jasno zasygnalizują, że mają trudności z oddychaniem, nawracającym bólem ucha lub problemy z połykaniem. Z pozoru niewinne kłopoty –częsty katar bądź zapalenie gardła – powtarzają się do tego stopnia, iż zaburzają rozwój i codzienne funkcjonowanie. Wiele dolegliwości można wyłapać we wczesnym etapie, a następnie skutecznie leczyć. Nie bagatelizujcie sygnałów jak chrapanie w nocy, zatkanie nosa, osłabienie słuchu, częste anginy lub nawracające zapalenie ucha.
Rola laryngologa
Lekarz laryngolog specjalizuje się w chorobach uszu, nosa, gardła i krtani. W przypadku dzieci najczęstsze dolegliwości to przerost migdałków, infekcje ucha i rozmaite problemy z niedrożnością nosa. Pediatra kieruje maluchy do laryngologa, gdy podejrzewa, że częste przeziębienia lub trudności w oddychaniu są efektem anatomicznych anomalii. Wsparcie laryngologa nie ogranicza się do jednorazowej diagnozy – często to dłuższa współpraca, zwłaszcza gdy dziecko zmaga się z problemem przewlekłym. Specjalista podejmuje także decyzje w zakresie zabiegów chirurgicznych. Laryngolog wspólnie z logopedą analizuje warunki w jamie ustnej i nosowej pod kątem rozwoju mowy – niedrożność dróg nosowych lub przewlekły katar zaburzają artykulację. Tak samo współpracuje z alergologiem: maluchy z alergiami oddechowymi często mają przewlekle zatkany nos, i to wymaga kompleksowego leczenia. W praktyce dobra kooperacja procentuje szybkim wyłapywaniem ewentualnych powikłań. Jeżeli lekarz zauważy początki przerostu migdałków albo przewlekłe wysiękowe zapalenie ucha, może w porę wdrożyć leczenie lub skierować na zabieg, zanim długotrwałe zaburzenia zahamują rozwój dziecka.
Migdałki podniebienne i trzeci migdał
Problemy z migdałkami to jedna z najczęstszych przyczyn problemów laryngologicznych wśród dzieci. Kiedy migdałek osiąga nadmierne rozmiary, blokuje prawidłowy przepływ powietrza przez nos i gardło. Maluch chrapie i oddycha przez usta. Przy sporym przeroście dziecko w ciągu dnia może mówić „nosowo” (tzw. mowa kluskowata), a także częściej łapać infekcje, bo zaburzony drenaż śluzu sprzyja namnażaniu drobnoustrojów. Diagnoza obejmuje dokładne badanie jamy ustnej i gardła – laryngolog ocenia wielkość migdałków podniebiennych, zaś w ocenie migdałka gardłowego (trzeciego) często potrzebne jest badanie endoskopowe. Gdy przerost realnie zagraża prawidłowemu oddychaniu lub prowadzi do częstych stanów zapalnych, lekarz zaleca adenotomię (usunięcie trzeciego migdałka) lub tonsillektomię (usunięcie migdałków podniebiennych). Niekiedy łączy oba zabiegi. Rezultat często jest bardzo wyraźny: dziecko lepiej śpi, rzadziej choruje i wraca do pełnej aktywności. Naturalnie lekarz najpierw może zalecić leki, ale przy utrzymującym się przeroście zabieg pozostaje najważniejszą opcją.
Zapalenie ucha środkowego
Jedno z najbardziej dokuczliwych schorzeń spotykanych u najmłodszych pacjentów. Często rozwija się przy infekcjach górnych dróg oddechowych, gdy wirusy bądź bakterie przenikają przez trąbkę słuchową do jamy bębenkowej. Efekt to silny ból ucha. Czasem towarzyszy wysoka gorączka, rozdrażnienie i ogólne osłabienie. W bardziej zaawansowanych przypadkach pojawia się wyciek ropny. Jeśli stan zapalny nie zostanie opanowany, grozi przejściem w przewlekłe zapalenie lub rozprzestrzenieniem infekcji na wyrostek. Najczęściej lekarz przepisuje antybiotyki. Ból łagodzą środki przeciwzapalne, a w celu wspomagania drożności nosa spraye obkurczające śluzówkę. Jeżeli doszło do zapalenia z wysiękiem (tzw. wysiękowe zapalenie ucha), płyn w jamie bębenkowej może utrzymywać się tygodniami, ograniczając słyszenie. W takiej sytuacji laryngolog rozważy założenie drenów wentylacyjnych w błonie bębenkowej. Rodzice nie mogą bagatelizować narzekania na ból ucha, bo szybka reakcja i leczenie pomagają uniknąć komplikacji i długiego okresu rekonwalescencji.
Infekcje gardła
Dzieci wyjątkowo często zapadają na infekcje gardła. Mają podłoże wirusowe i bakteryjne. Jeśli to wirusy, objawy zwykle obejmują katar, umiarkowaną gorączkę i ogólne osłabienie. Leczy się głównie objawowo (leki przeciwgorączkowe, nawilżające płukanki). Gdy natomiast wewnątrz gardła pojawia się nalot ropny na migdałkach, intensywniejszy ból i wysoka temperatura, podejrzewamy anginę paciorkowcową. Obecność bakterii potwierdzi wymaz z gardła. Jeśli test wypada dodatnio, lekarz przepisze antybiotyk. Jeśli zapalenie migdałków nawraca, istnieje ryzyko powikłań. Wtedy laryngolog najprawdopodobniej sugeruje dokładniejsze badania lub skierowanie na zabieg. Leczenie odpowiednio dobrane do przyczyny ma ogromne znaczenie, bo niewłaściwa terapia tylko obciąży organizm. Równocześnie nieleczona angina bakteryjna może przejść w ostre stany zapalne. Dzieci zwykle przeżywają te infekcje dość burzliwie. Nagorzej znoszą ból przy przełykaniu, więc odmawiają jedzenia i picia. Zadbajcie o ścisłą współpracę z pediatrą i laryngologiem. W rezultacie sprawnie opanujecie infekcję, a dziecko szybciej wróci do formy.
Problemy z oddychaniem nosem u dzieci
Nawracający katar i płytki sen to częste efekty niedrożności nosa. U jednych dzieci problem są przerośnięte małżowiny nosowe albo występowaniu polipów, choć te drugie są rzadsze w młodszym wieku. U innych skrzywiona przegroda nosa lub alergia. Jeżeli chodzi o trzeci migdał w nosogardle – kiedy jest rozrośnięty, nosa używamy mniej intensywnie, a głos nabiera charakterystycznej barwy. Dziecko praktycznie cały czas chodzi z otwartymi ustami, narzeka na suchość w gardle i częściej łapie infekcje. Żeby zidentyfikować konkretne przeszkody, laryngolog przeprowadza badanie jamy nosowej. W przypadku alergicznego nieżytu nosa pomocne bywa stosowanie leków antyhistaminowych i aerozoli sterydowych, redukujących obrzęk. Dodatkowo rekomenduje się regularne płukanie solą fizjologiczną i zapewnienie odpowiedniej wilgotność powietrza w pokoju dziecka. Czasem potrzebny jest zabieg. Jako rodzice zwracajcie uwagę, czy maluch nie zmaga się z ciężkim oddechem w trakcie zabawy i snu.
Inne częste przypadki u dzieci
W codziennej praktyce laryngologicznej zdarzają się sytuacje nieoczywiste i nagłe. Na przykład obce ciało w uchu, nosie albo gardle – dziecko, kierowane ciekawością wkłada małe koraliki, fragmenty jedzenia i inne plastikowe elementy. To niebezpieczne, bo oprócz ryzyka zadławienia może uszkodzić błonę śluzową. Laryngolog usuwa ciało obce, zanim dojdzie do komplikacji. Z kolei wady wrodzone (np. rozszczep podniebienia) lub zaburzenia słuchu (wrodzony niedosłuch) potrzebują długotrwałego planu leczenia, rehabilitacji i współpracy z logopedą. Niewykryty na czas niedosłuch opóźni rozwój mowy i pogorszy relacje społeczne dziecka w przedszkolu i szkole. Poza tym są przypadki, kiedy dziecko skarży się na ból przy przełykaniu, ale badania nie wykazują infekcji. Przyczyną są zmiany anatomiczne, a rozpoznanie wymaga pogłębionej endoskopii. Wczesna diagnoza i leczenie niemal zawsze przynoszą lepsze rokowania. Rodzice nie mogą lekceważyć nawet nietypowych objawów – gdy dziecko uporczywie się dławi posiłkami, traci głos, odczuwa permanentny ból ucha i jamy ustnej. Laryngolog dziecięcy posiada doświadczenie w pracy z młodymi pacjentami, potrafi trafnie ocenić sytuację i zaplanować najkorzystniejszą ścieżkę postępowania.
Szybka reakcja daje szansę zapobiegania groźnym powikłaniom i zapewnia maluchom dogodne warunki rozwoju. Nawet z pozoru niegroźny przerost migdałków czy niewielkie zapalenie ucha, w dłuższej perspektywie mogą skutkować poważnymi zaburzeniami. Jeżeli słuch zawodzi bądź dziecko nie może dobrze oddychać przez nos, ryzykuje opóźnionym startem w nauce mowy i gorszymi wynikami w szkole. Dlatego rodzice zwracajcie uwagę na objawy: liczbę infekcji w roku, głośne chrapanie, oddychanie przez usta i problemy ze słyszeniem.
Prawidłowa profilaktyka wspiera rozwój intelektualny i społeczny. Dziecko bez trudności ze słuchem i z czystym oddechem w pełni uczestniczy w życiu przedszkola, szkoły i podczas zajęć dodatkowych. Dlatego rzetelna opieka laryngologiczna to fundament zdrowia najmłodszych w dłuższej perspektywie.
Kiedy koniecznie rozważyć konsultację laryngologiczną?
- Nawracające infekcje – jeśli dziecko ma nawracające zapalenia ucha, gardła lub zatok
- Chrapanie i oddychanie przez usta – zwłaszcza jeśli towarzyszą temu przerwy w oddychaniu podczas snu (bezdech senny).
- Problemy ze słuchem – dziecko nie reaguje na dźwięki, mówi głośniej niż zwykle lub często prosi o powtórzenie.
- Częsty ból ucha – zwłaszcza jeśli dziecko drapie się po uchu, ciągnie za nie lub skarży się na uczucie „zatkania”.
- Nosowanie i niewyraźna mowa – jeśli dziecko mówi „przez nos” lub jego mowa jest trudna do zrozumienia.
- Częste bóle głowy i uczucie ciśnienia w zatokach – szczególnie w okolicy czoła i policzków.
- Nawracające anginy lub przewlekle powiększone migdałki.
- Zawroty głowy i problemy z równowagą – mogą wskazywać na zaburzenia błędnika.
- Nagła utrata słuchu lub wyciek z ucha – jeśli dziecko nagle gorzej słyszy lub pojawia się ropny/krwawy wyciek, należy działać natychmiast.
Jak wygląda wizyta u laryngologa z dzieckiem
Podczas pierwszego spotkania lekarz przeprowadzi szczegółowy wywiad: ile razy w roku dziecko przechodzi infekcje, czy chrapie w nocy, jak wygląda oddychanie przez nos, czy pojawiają się objawy niedosłuchu. Następnie przeprowadzi badanie kanałów usznych, sprawdzi stan błony bębenkowej i ewentualnie wykluczy ciało obce. W badaniu nosa i gardła posługuje się szpatułką i źródłem światła, a w razie konieczności wykorzystuje endoskop Jeśli podejrzewa niedosłuch, wykonuje audiometrię, Wielkim wyzwaniem jest opanowanie niepokoju malucha. Wielu laryngologów tworzy przyjazną atmosferę – pozwala dotknąć wziernika, opowiada na wesoło o tym, co robi lub posługuje się kolorowymi akcesoriami. W rozmowie z rodzicami lekarz wyjaśni wszelkie wątpliwości: czy będą potrzebne leki, jakie krople wybrać, czy warto rozważyć zabieg chirurgiczny. Jeśli rodzic przygotuje notatki, znacznie przyspieszy proces diagnostyki. Po konsultacji najczęściej wskazuje obserwowanie reakcji na zalecone leczenie
Często potrzeba konsultacji z innymi specjalistami. Pediatra kieruje małego pacjenta do laryngologa, gdy zauważy nawracające infekcje lub słabe wyniki przesiewowych testów słuchu. Jeśli u podłoża problemów leży alergia – np. nieustający katar lub zapalenia spowodowane katarem siennym – trzeba zaangażować alergologa. Jeśli okaże się, że dziecko ma niedosłuch albo wadliwą artykulację spowodowaną trudnościami w oddychaniu nosem, zaleci wizytę u logopedy. Dzieciom z większą podatnością na infekcje pomaga utrzymywanie w domu odpowiedniej wilgotności i temperatury. Zagrożenie to dym papierosowy i zanieczyszczenie powietrza.
Zdrowie uszu, gardła i nosa u najmłodszych determinuje ich zdolność komunikacji, snu i ogólnego samopoczucia. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia to szansa prawidłowego rozwoju mowy i braku poważnych konsekwencji zdrowotnych. Ratuje dziecko przed długotrwałym dyskomfortem i zmartwieniami rodziców. Wiele czynności profilaktycznych można prowadzić w domu. Pamiętajmy o higienie nosa, obserwacji ewentualnych objawów i utrzymaniu odporności malucha.
—
Artykuł sponsorowany
